Muzeum Ziemi Wieluńskiej, znajdujące się w Wieluniu, stanowi znaczącą instytucję kultury, która została założona w 1926 roku przez Polską Macierz Szkolną. Pełni ważną rolę jako ośrodek badań nad bogatą historią regionu wieluńskiego.
W skład tej instytucji wchodzą różnorodne obiekty, takie jak: budynek główny usytuowany przy ul. Narutowicza 13, dwór szlachecki w Ożarowie, który funkcjonuje jako Muzeum Wnętrz Dworskich, a także położona nieopodal dworu oficyna. Dodatkowo, do materiałów muzealnych można zaliczyć młyn wiatrowy w Kocilewie koło Ożarowa oraz historyczną basztę znaną jako Męczarnia.
Muzeum Ziemi Wieluńskiej dysponuje szerokim zbiorem cennych eksponatów. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują obiekty archeologiczne, historyczne, etnograficzne oraz dzieła sztuki. Oprócz tego, posiada także kolekcje związane z agrotechnologią, numizmatyką, ikonografią oraz militariami.
Instytucja regularnie upowszechnia wyniki swoich badań poprzez publikacje oraz organizację konferencji popularnonaukowych. Siedziba główna muzeum mieści się w historycznym budynku dawnego klasztoru Bernardynek, który powstał na początku XVII wieku, a jego fundatorką była Anna Koniecpolska, matka znanego hetmana Stanisława Koniecpolskiego.
Historia
10 października 1926 roku, za sprawą Polskiej Macierzy Szkolnej oraz jej wybitnej działaczki, Felicji z Morzyckich Rymarkiewiczowej, otworzono pierwsze Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Muzeum to znalazło swoją siedzibę w dawnym zamku, który w połowie XIX wieku przeszedł istotne przebudowy nadające mu charakter pałacowy. Obecnie w tym budynku znajduje się urząd Starostwa Powiatowego.
Po blisko dziesięcioletniej działalności muzeum, zbiory obejmujące archeologię, etnografię, historię oraz przyrodę przeniesiono do nowej lokalizacji, której siedziba mieściła się w budynku byłej cerkwi przy ul. Krakowskie Przedmieście. Wtedy, 12 maja 1936 roku, muzeum otrzymało nazwę imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego.
W wyniku II wojny światowej instytucja ta bezpowrotnie utraciła wszystkie zgromadzone zbiory. W 1964 roku Muzeum Ziemi Wieluńskiej zostało reaktywowane, a jego dyrektorem został Stanisław Tadeusz Olejnik. Na początku ta placówka mieściła się w dwóch małych pokojach w oficynie przy ul. Narutowicza 9 w Wieluniu.
W 1969 roku zbiory przeniesiono do wyremontowanego dawnego klasztoru sióstr Bernardynek, gdzie 1 października miała miejsce pierwsza wystawa w nowym gmachu. Od 1991 roku muzeum jest instytucją kultury Gminy Wieluń. W 2001 roku przy muzeum utworzono Radę Muzeum, której przewodniczącym, od momentu jej powstania, jest Ryszard Grygiel. W grudniu 2003 roku instytucja została wpisana do Państwowego Rejestru Muzeów (nr 77) przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Do momentu 1991 roku dyrektorami byli: Stanisław Tadeusz Olejnik, następnie Bogusław Abramek (1991–2008) oraz Jan Książek.
W 1981 roku powstał oddział Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie, ulokowany w barokowym dworku z drugiej połowy XVIII wieku, który zbudował kasztelan wieluński Władysław Bartochowski. W Muzeum Wnętrz Dworskich prezentowane są eksponaty w zakresie sztuki, etnografii i historii. Oddział ten organizuje również koncerty muzyki klasycznej i dysponuje rozległym, podworskim parkiem.
W 1999 roku rozpoczęto prace rekonstrukcyjne wiatraka w Kocilewie, który wcześniej został rozebrany. Rekonstrukcja skończyła się pod koniec 2006 roku, umożliwiając zwiedzającym dostęp do obiektu. Z kolei w 2012 roku udostępniono oficynę przy dworze w Ożarowie. Do 1998 roku oddziałem kierowała Bogusława Wiluś, a obecnie funkcję kierownika pełni Jarosław Eichstaedt.
W 2015 roku Gmina Wieluń przekazała Muzeum Ziemi Wieluńskiej basztę Męczarnię, co było znaczącym wydarzeniem, ponieważ dawniej stanowiła ona ważny element murów obronnych. W nawiązaniu do historii budowli, w baszcie prezentowane są dwie wystawy stałe: „W izbie wieluńskiego kata” oraz „Dzieje oręża polskiego w średniowieczu i okresie staropolskim”.
Oprócz wystaw stałych, muzeum każdego roku organizuje szereg wystaw czasowych oraz liczne warsztaty dla dzieci i młodzieży. Do tej pory muzeum wydało ponad 30 publikacji, głównie w ramach Wieluńskiej Biblioteki Regionalnej, a jego pracownicy opracowali prawie 1000 artykułów naukowych i popularyzujących wiedzę na temat historycznej ziemi wieluńskiej oraz zagadnień związanych z muzealnictwem.
W 2019 roku muzeum uhonorowano Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Łódzkiego.
Przypisy
- Uchwała Nr XII/197/19 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 29.10.2019 r. w sprawie nadania Odznaki Honorowej za Zasługi dla Województwa Łódzkiego, [w:] www.bip.lodzkie.pl [online], [dostęp 25.03.2023 r.]
- Jan Książek: O Muzeum. muzeum.wielun.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Baszta Męczarnia. muzeum.wielun.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Muzeum Ziemi Wieluńskiej (Muzea w Polsce, Wieluń). museo.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Konferencja naukowa Ludność cywilna wobec aktów terroru. muzeum.wielun.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Sesja naukowa „400-lecie sióstr Bernardynek w Wieluniu”. [w:] Zakon Sióstr Bernardynek w Wieluniu [online]. bernardynki.czestochowa.opoka.org.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Dawny zespół klasztorny Bernardynek – Muzeum Ziemi Wieluńskiej. turystyka.wielun.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Program rozwoju kultury w Wieluniu na lata 2010–2015. bip.um.wielun.pl, maj 2010. [dostęp 16.05.2016 r.]
- UM Wieluń – Uroczysta sesja. um.wielun.pl, 03.09.2014 r. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Katarzyna Jaśko: Odrodzone Muzeum Ziemi Wieluńskiej świętuje 50-lecie (Radio Ziemi Wieluńskiej). radiozw.com.pl, 13.05.2014 r. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Michał Kiczka: Baszta Męczarnia otwarta (Radio Ziemi Wieluńskiej). radiozw.com.pl, 15.06.2014 r. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Zofia Białas: Wieluńska Noc Muzeów – Wieluń i okolice. kultura.wielun.pl, 06.05.2016 r. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Państwowy Rejestr Muzeów wykaz. bip.mkidn.gov.pl. s. 3. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Struktura Muzeum. muzeum.wielun.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- UM Wieluń – Kalendarz imprez. um.wielun.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Dawny zespół klasztorny Bernardynek – Muzeum Ziemi Wieluńskiej – Portal Turystyki Aktywnej Ziemi Wieluńskiej. turystyka.wielun.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie. muzeum.wielun.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Wykaz: Wieluńska Biblioteka Regionalna. muzeum.wielun.pl. [dostęp 16.05.2016 r.]
- Piotrkowskie zeszyty historyczne. T. 4–5. Piotrków Trybunalski: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Kielcach (Filia w Piotrkowie Trybunalskim), 2002, s. 108.
- Tadeusz Olejnik: Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu: dzieje, zbiory, działalność, 1964–1984. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 12. ISBN 978-83-01-07740-2.
- Prace i materiały: Seria etnograficzna (Wydania 9–13). Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965, s. 261.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Cmentarz komunalny w Wieluniu | Wielton | Cmentarz rzymskokatolicki w Wieluniu | Kanał Wieluński | Ratusz w Wieluniu | Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej WieluńOceń: Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu