Ireneusz Kania

---

Życiorys

Ireneusz Kania miał istotny wpływ na polską literaturę i przekład. W latach 1954–1959 uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego w Wieluniu, a następnie w latach 1959–1964 studiował romanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

W okresie od 1964 do 1968 roku pracował jako korektor, redaktor techniczny i inspektor produkcji w krakowskim oddziale Wydawnictwa PWN. Następnie, od 1968 roku, związał się z Centralnym Ośrodkiem Chłodnictwa w Krakowie, gdzie piastował funkcję dokumentalisty, a później kierownika samodzielnej sekcji współpracy z zagranicą. W latach 1975–1981 był redaktorem oraz zastępcą kierownika Redakcji Przekładów w Wydawnictwie Literackim, skupiając się na literaturze iberyjskiej oraz iberoamerykańskiej.

Od 1981 roku Kania poświęcił się pracy literackiej, zwłaszcza w zakresie tłumaczeń. Jako tłumacz aktywny od lat 70., początkowo specjalizował się w języku portugalskim, ale z czasem opanował wiele innych języków, w tym hebrajski, chiński, sanskryt, angielski, niemiecki, francuski, rosyjski, rumuński, włoski i szwedzki.

Między rokiem 1983 a 1988 prowadził prywatny kurs klasycznego języka tybetańskiego, a w latach 90. zajęcia z przekładu literackiego w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Kania jest również uznawany za eseistę oraz specjalistę w dziedzinie tybetologii, buddyzmu i kabały. W 2001 roku opublikował swój autorski zbiór esejów zatytułowany „Ścieżka nocy”.

Od 1980 do 1983 roku był członkiem Związku Literatów Polskich, w latach 1983–1989 Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, a od 1989 do sierpnia 2020 roku był związany ze Stowarzyszeniem Pisarzy Polskich. Jego prace oraz osiągnięcia przyczyniły się do wzbogacenia kultury literackiej w Polsce.

Życie prywatne

Ireneusz Kania był osobą, która w свою życiu z powodzeniem łączyła różne pasje. Jedną z nich było wyczynowe podnoszenie ciężarów, w które zaangażował się z wielkim zapałem. Ta dyscyplina wymagała od niego zarówno determinacji, jak i ciężkiej pracy, co zaowocowało jego osiągnięciami w tej dziedzinie.

W 1966 roku związał się małżeństwem z Marią Pawicą, która była redaktorką. Ich związek odzwierciedlał wzajemne wsparcie oraz wspólne zainteresowania, co miało pozytywny wpływ na obie ich kariery.

Wyróżnienia

Ireneusz Kania jest autorem, który zdobył liczne wyróżnienia za swoją twórczość i działalność translatorską. Jego osiągnięcia są doceniane zarówno w kraju, jak i za granicą.

W 1995 roku został nagrodzony Nagrodą Polskiego PEN Clubu za swoje przekłady literatury obcej na język polski. To wyróżnienie stanowi ważny krok w jego karierze, podkreślając jego umiejętności w obszarze tłumaczeń.

W maju 1999 roku otrzymał Nagrodę Krakowska Książka Miesiąca za dzieło pt. Muttāvali. Księga wypisów starobuddyjskich. To szczególne osiągnięcie świadczy o jego wkładzie w literaturę i kulturę.

W 2004 roku odznaczony został rumuńskim Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Kulturalnej w Kategorii F, honorującym promocję kultury w różnych językach. To wyróżnienie potwierdza międzynarodowe uznanie dla jego pracy.

W 2018 roku Kania otrzymał Nagrodę Miasta Krakowa w dziedzinie kultury i sztuki, co podkreśla jego znaczenie jako kreatora i propagatora kultury w Krakowie.

Rok 2022 był dla niego kolejnym istotnym momentem — został wyróżniony Nagrodą im. Kazimierza Wyki, co dowodzi jego ciągłej obecności i wpływu w świecie literackim.

W 2023 roku Kania zyskał Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, co stanowi znakomite zakończenie jego dotychczasowych osiągnięć.

Przekłady

Język angielski

• XIV Dalaj Lama: Wprowadzenie do buddyzmu, cz. 1-2, 1985,
• Armstrong, Karen: Krótka historia mitu, 2005,
• Brown, Peter: Ciało i społeczeństwo: mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie, 2006,
• Conder, Josiah: Kwiaty Japonii i sztuka kompozycji kwiatowych, 2002,
• Graves, Robert: Biała bogini, 2000,
• Hilton, James: Zaginiony horyzont, weryfikacja przekładu z angielskiego Witolda Chwalewika, 1989,
• Kerényi Karl: Eleusis. Archetypowy obraz matki i córki, 2004,
• Kieckhefer, Richard: Magia w średniowieczu, 2001,
• Kołakowski, Leszek: Bóg nam nic nie jest dłużny: krótka uwaga o religii Pascala i o duchu jansenizmu, 1994, 2001,
• London, Jack: A niech to żółwie Tasmana, 1979,
• Moyers, Bill, Joseph Campbell: Potęga mitu: rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, 1994,
• Toksvig, Signe: Emanuel Swedenborg: uczony i mistyk, 2002,
• Goody, Jack: Renesans. Czy tylko jeden?, 2012.

Język francuski

• Bataille, Georges: Historia erotyzmu, 1992,
• Beauvois, Daniel: Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803-1832. T. 1. Uniwersytet Wileński. T. 2. Szkoły podstawowe i średnie, 1991,
• Beauvois, Yves: Stosunki polsko-francuskie w czasie „dziwnej wojny”, 1991,
• Bertherat, Yves: XX wiek – przekroje. Antologia współczesnej krytyki francuskiej, 1991,
• Brosse, Jacques: Mistrzowie duchowi: leksykon, 2000,
• Cioran, Emil: O niedogodności narodzin, 1996,
• Cioran, Emil: Rozmowy z Cioranem, 1999,
• Cioran, Emil: Upadek w czas, 1994,
• Cioran, Emil: Zły demiurg, 1995,
• Dumery, Henry: Problem Boga w filozofii religii: krytyczny rozbiór kategorii Absolutu i schematu transcendencji, 1994,
• Eliade, Mircea: Dajan, 1990,
• Eliade, Mircea: Dziennik indyjski, 1999,
• Eliade, Mircea: Młodość stulatka, 1990,
• Eliade, Mircea: Świętojańskie żniwo: pamiętniki (1937–1960), 1991,
• Eliade, Mircea: Okultyzm, czary, mody kulturalne: eseje, 1992,
• Eliade, Mircea: Zapowiedź równonocy: pamiętniki. Cz. 1. (1907–1937), 1989,
• Ghyka, Matila C.: Złota liczba: rytuały i rytmy pitagorejskie w rozwoju cywilizacji zachodniej, 2001,
• Gombrowicz, Witold, Jean Dubuffet: Korespondencja, 2005,
• Gombrowicz, Witold: Kurs filozofii w sześć godzin i kwadrans, 2006,
• Gombrowicz, Witold: Testament: rozmowy z Dominique de Roux, 1996, 2004,
• Gombrowicz, Witold: Walka o sławę: korespondencja, cz. 2, 1998,
• Green, Julien: Tysiąc dróg stoi otworem, 1985,
• Laignel-Lavastine, Alexandra: Cioran, Eliade, Ionesco: O zapominaniu faszyzmu, 2010,
• Le Goff, Jacques, Nicolas Truong: Historia ciała w średniowieczu, 2006,
• Lubac, Henri de: Aspekty buddyzmu, 1995,
• Poupard, Paul: Religie, 1993,
• Salama, Pierre: Dolaryzacja, 1990,
• Segalen Victor: Syn nieba: kronika dni panowania, 1980,
• Veyne, Paul: Początki chrześcijańskiego świata, 2009.

Greka

• Filostratos, Flawiusz: Żywot Apolloniusza z Tiany, 1997,
• Dionizjusz z Furny, Hermeneia czyli Objaśnienie sztuki malarskiej, 2003.

Język nowogrecki

• Kawafis, Konstandinos: Czekając na barbarzyńców. Wiersze wybrane, 2013,
• Kawafis, Konstandinos: Wiersze zebrane, 2019,
• Kazantzakis, Nikos: Grek Zorba, 2021.

Język hebrajski

• Opowieści Zoharu, 1988. (Wydanie 2 pt. Opowieści Zoharu. (Wybór). O kabale i Zoharze, 1994; wydanie 3 pt. Opowieści Zoharu. O kabale i Zoharze, 2005).

Język hiszpański

• Cirlot, Juan Eduardo: Słownik symboli, 2000, 2006,
• Gombrowicz, Witold: Nasz dramat erotyczny, 2003,
• Gombrowicz, Witold: Publicystyka; Wywiady; Teksty różne: 1939–1963, 1996,
• Gombrowicz, Witold: Publicystyka; Wywiady; Teksty różne: 1963–1969, 1997,
• Román, José María: Święty Wincenty a Paulo: biografia, 1990.

Łacina

• Mikołaj z Kuzy: O oświeconej niewiedzy, 1997.

Język niemiecki

• Benjamin, Walter: Pasaże, 2005,
• Irzykowski, Karol: Dziennik, t. 2, 1916–1944, przekład partii niemieckich, 2001,
• Kerényi, Karl: Misteria Kabirów; Prometeusz, 2000,
• Kerényi, Karl: Dionizos: archetyp życia niezniszczalnego, 1997,
• Oldenberg, Hermann: Życie, nauczanie i wspólnota Buddy, 1994,
• Scholem, Gershom: Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, 1997, 2007,
• Safranski, Rüdiger: Zło: dramat wolności, 1999,
• Wunderlich, Hans Georg: Tajemnica Krety: dokąd byk porwał Europę, czyli o korzeniach kultury europejskiej, 2003.

Język pali

• Muttāvali. Księga wypisów starobuddyjskich, 1999, 2007,
• Dhammapada, czyli Strofy o Dhammie, 2023,
• Suttanipāta. Zbiór nauk buddyzmu pierwotnego, 2023.

Język portugalski

• Andrade, Mário de: Macunaima, bohater zupełnie bez charakteru: rapsodia, 1983,
• Andrade, Antonio de: Niedawne odkrycie Wielkiego Kataju albo Państw Tybetu, 2004,
• Camões, Luís Vaz de: Luzytanie, 1995,
• Ferreira, Vergilio: Objawienie, 1979,
• Miguéis, José Rodrigues: Szczęśliwych świąt, 1977,
• Neto, Agostinho: Palmy nadziei, 1978,
• Sales, Herberto: Diamenty z Andarai, 1982,
• Tojal, Altino do: Wesele Stu Tysięcy Barbarzyńców, 1980.

Język rosyjski

• Rozanow, Wasilij: Pół-myśli, pół-uczucia, 1998.

Język rumuński

• Cioran, Emil: Na szczytach rozpaczy, 1992, 2008,
• Cioran, Emil: Święci i łzy, 2003, 2017,
• Cioran, Emil: Brewiarz zwyciężonych, 2016,
• Cioran, Emil: Brewiarz zwyciężonych II, 2016,
• Cioran, Emil: O Francji, 2016,
• Cioran, Emil: Dywagacje, 2017,
• Cioran, Emil: Listy do kraju, 2020,
• Cioran, Emil: Okno na Nic, 2020,
• Cioran, Emil: Zmierzch wszelkiej myśli, 2021,
• Eliade, Mircea: Tajemnica doktora Honigbergera, 1983,
• Liiceanu, Gabriel: Dziennik z Păltinișu: Pajdeja jako model w kulturze humanistycznej, 2001,
• Noica, Constantin: Sześć chorób ducha współczesnego, 1997,
• Noica, Constantin: Dziennik filozoficzny, 2023,
• Popescu, Dumitru Radu: Łowy królewskie, 1979.

Sanskryt

• Bhartrhariego strof trzykroć po sto: o mądrości życia, o namiętności miłosnej i o wyrzeczeniu, 1980.

Język szwedzki

• Lundström, Evert: Wojna o srebrne kulki: powieść sensacyjno-dokumentalna, 1993.

Język tybetański

• Milarepa: Opowieść o życiu Milarepy czcigodnego, wielkiego i potężnego jogina albo Drogowskaz wyzwolenia i wszechwiedzy, 1996,
• Tybetańska Księga Umarłych, 1985 (w „Literaturze na Świecie”), 1991 (1 wydanie książkowe), 1993, 1996, 2001, 2005, 2007,
• Sakja Pandita: Drogocenna skarbnica wytwornych maksym. Aforyzmy tybetańskie, 1991,
• Gampopa: Drogocenny różaniec najwyborniejszej drogi, 2007.

Język włoski

• Assuntino, Rudi, Wlodek Goldkorn: Strażnik: Marek Edelman opowiada, 1999, 2006,
• Calasso, Roberto: Ka, 2008,
• Cuomo, Franco: Wielkie proroctwa: nowy klucz do odczytania najsłynniejszych przepowiedni w dziejach, od starożytnego Egiptu do Biblii, od Nostradamusa do Fatimy, 1999,
• Eco, Umberto: Pięć pism moralnych, 1999,
• Eco, Umberto: W co wierzy ten, kto nie wierzy?, 1998,
• Falk, Maryla: Mit psychologiczny w starożytnych Indiach, 2011,
• Macioti, Maria Immacolata: Mity i magie ziół: czy kwiaty i liście, zapachy i znaki zodiaku wpływają na stosunki między ludźmi?, 1998, 2006,
• Nola, Alfonso Maria di: Diabeł: o formach, historii i kolejach losu Szatana, a także o jego powszechnej a złowrogiej obecności wśród wszystkich ludów, od czasów starożytnych aż po teraźniejszość, 1997, 2000, 2001, 2004,
• Ripa, Cesare: Ikonologia, 1998, 2002,
• Russo, Lucio: Zapomniana rewolucja: grecka myśl naukowa a nauka nowoczesna, 2005,
• Tucci, Giuseppe: Mandala, 2002,
• Vasari, Giorgio: Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, cz.1-2, 1988,
• Falk, Maryla: Dwa „misteria” romantyczne: Novalis, Słowacki, 2015. (wraz z Wiesławem Juszczakiem)

Publikacje

Oto zestawienie publikacji Ireneusza Kani, który może zainteresować miłośników literatury i filozofii. Autor jest znany z różnorodnych tematów, jakie podejmuje w swoich dziełach, a jego prace charakteryzują się głęboką refleksją oraz dbałością o słowo.

• Ścieżka nocy, Wydawnictwo Znak, Kraków 2001, ISBN 83-240-0029-1,
• Pieśni losu, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2021, ISBN 978-83-7866-429-1,
• Dług metafizyczny. Eseje i rozmowy, Wydawnictwo Pasaże, Kraków 2021, ISBN 978-83-64511-83-7,
• Tłuk pięściowy i czerwone jabłuszko. Uwagi o przekładach poezji Wisławy Szymborskiej, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2023, ISBN 978-83-7866-612-7,
• Czy możliwa jest uniwersalna filozofia muzyki?, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2023, ISBN 978-83-7866-571-7,
• Trzy przypisy do naszych czasów, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2023, ISBN 978-83-7866-567-0.

---

Oceń: Ireneusz Kania

---