Mieczysław Ferdynand Konopacki, urodzony 16 kwietnia 1880 roku w Wieluniu, to postać o niezwykle bogatej biografii. Był on nie tylko polskim embriologiem i anatomem, ale również aktywnie uczestniczył w życiu społecznym i politycznym swojej epoki.
W okresie II Rzeczypospolitej był członkiem loży wolnomularskiej, a jego działalność nie ograniczała się jedynie do nauki. W 1922 roku założył Unię Narodowo-Państwową, co podkreśla jego zaangażowanie w sprawy narodowe i społeczne.
Jego życie zakończyło się tragicznie 25 września 1939 roku w Warszawie, a dorobek naukowy i działalność społeczna pozostawiły trwały ślad w historii Polski.
Życiorys
Mieczysław Konopacki, syn Bronisława i Antoniny ze Zdrojewskich, rozpoczął swoją edukację po ukończeniu gimnazjum w Kaliszu. Następnie aplikuje na Wydział Przyrodniczy Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie pod nadzorem Pawieła Mitrofanowa prowadził badania dotyczące formowania się żółtka w jajach jaszczurki. W wyniku zaangażowania w kwestie ideologiczne został jednak aresztowany i uwięziony na Pawiaku, co zmusiło go do opuszczenia stolicy.
Po przeniesieniu do Krakowa, kontynuował naukę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, jednocześnie będąc aktywnym badaczem w labolatorium prof. Kazimierza Kostaneckiego oraz Emila Godlewskiego. W roku 1907 związał się z Bronisławą Jakimowicz, a ich wspólne życie zaczęło się we Lwowie. Tam Konopacki objął stanowisko asystenta prof. Władysława Szymonowicza w katedrze histologii i embriologii na Uniwersytecie Lwowskim. Cztery lata później zdobył tytuł doktora medycyny.
W dalszym ciągu rozwijał swoje umiejętności, pracując w stacji zoologicznej w Trieście, a później korzystając ze stypendium Polskiej Akademii Umiejętności, wyjechał do Innsbrucka. Tam zajmował się badaniami embriologicznymi pod okiem prof. Karla Heidera i Ferdinanda Hochstettera. Po drodze odbywał też podróże do Brukseli, gdzie współpracował z prof. Albertem Brachetem, a także prowadził badania w Monachium i Wiedniu. Niebawem trafił do stacji zoologicznej w Neapolu, gdzie badał wpływ płynów hipertonicznych na stadia rozwoju jeżowców, a wnioski z tych badań zostały uwzględnione w jego pracy habilitacyjnej, którą przedstawił na Uniwersytecie Lwowskim.
W przeciągu następnych dwóch lat Konopacki piastował stanowisko docenta w Katedrze Histologii i Embriologii na Uniwersytecie Lwowskim. Angażował się również w działalność Związku Strzeleckiego, a w 1914 roku został wcielony do II Brygady Legionów Polskich, z dodatkowym przydziałem do szpitala wojskowego w Piotrkowie Trybunalskim. W 1916 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie objął katedrę histologii i embriologii Uniwersytetu, uczestnicząc równocześnie w tworzeniu Wydziału Weterynaryjnego.
Od 1918 roku był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a od 1929 roku jako członek zwyczajny posiadał szerokie uprawnienia. W latach 1924-1928 zasiadał w zarządzie, a w 1935 roku przez trzy poprzednie lata przewodniczył wydziałowi przyrodniczemu. Podczas wojny polsko-bolszewickiej pełnił funkcję komendanta wojskowego w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie.
W 1921 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, a w 1927 roku, po rocznej kadencji, sprawował urząd dziekana Wydziału Lekarskiego UW. Został również członkiem korespondencyjnym Polskiej Akademii Umiejętności w 1930 roku, a dwa lata później uzyskał pełne członkostwo. Mieczysław Konopacki miał także akt udziału w francuskiej Association des Anatomistes, w 1931 roku będąc gospodarzem warszawskiego zjazdu organizacji. W 1923 roku był głównym organizatorem Wojskowego Studium Lekarskiego w Warszawie, a także Polskiego Towarzystwa Anatomiczno-Zoologicznego.
W roku akademickim 1937/1938 powrócił na pozycję dziekana Wydziału Lekarskiego. Po wybuchu II wojny światowej, wykonywał swoją pracę w warszawskim szpitalu im. marsz. Józefa Piłsudskiego. Tragiczny los spotkał go rankiem 25 września 1939 roku, gdy został trafiony odłamkiem pocisku, idąc ulicą Warszawy. Jego ciało spoczywa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kw. A8 – IV – 1/2).
Warto również wspomnieć, że był wolnomularzem, pełniąc funkcję I Dozorcy Wielkiej Loży Narodowej, należał do grupy, która odegrała kluczową rolę w przyjęciu tej organizacji do międzynarodowej wspólnoty masońskiej w 1927 roku.
Dorobek naukowy
Przedmiot prac badawczych
W dorobku Mieczysława Konopackiego znajduje się wiele cennych badań, które rzucają światło na różnorodne aspekty biologii komórkowej. Jego zainteresowania obejmowały:
- wpływ czynników fizyko-chemicznych na zwierzęce komórki jajowe,
- biochemię rozwoju w kontekście histochemicznym,
- hipotezę dotyczącą istnienia dwóch enzymów w komórce jajowej, odpowiedzialnych za rozkład substancji żółtka: witelazy A, rozkładającej je na białka oraz witelazy B, działającej na glikogen (1924),
- badania nad rolą białek w różnych fazach rozwoju embrionu.
Prace
Wielu znaczących publikacji jest również dziełem Konopackiego, który skoncentrował się na eksperymentalnych badaniach. Oto niektóre z jego prac:
- Untensuchungen über die Entwirkungen verdünnten Seewassers auf verschiedene Enrwicklungsstadien der Echinaideen (1918),
- La micromorphologie du métabolisme dans les périodes initiales du développement du la grenouille (1926),
- Histophyschologie du développement de Loligo vulgaris (1933).
Przypisy
- dane biograficzne, Sejm Wielki.
- Informacje o jego życiu, działalności i przodkach podaje Ewa Konopacka, Kronika rodu Konopackich, Drukarnia Wyd. „Bernardinum” w Pelplinie, 1994 r. ISBN 83-86491-04-3, s. 72–74, 78.
- Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...]: 28.06.1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa].
- Ludwik Hass, Ambicje, rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928, Warszawa 1984 r., s. 232.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Seweryn Rzepecki | Jan Nepomucen Rygalski | Janusz Barański | Marek Gruszczyński | Andrzej Zawada (krytyk literacki) | Ezechiel Zivier | Janusz Witt | Zbigniew Pietrasiński | Włodzimierz BrzezinOceń: Mieczysław Konopacki